Firmy mogą zabezpieczyć się przed ryzykiem walutowym przy użyciu metod wewnętrznych i zewnętrznych. Czym się różnią i co musisz o nich wiedzieć? Odpowiadamy na te pytania w następującym tekście.
Dla kogo zarządzanie ryzykiem kursowym (walutowym)
Zarządzanie ryzykiem walutowym jest produktem dla przedsiębiorstw narażonych na niekorzystną zmianę wartości ich należności lub zobowiązań w wyniku zmiany kursu walutowego, w szczególności:
- prowadzenie handlu z zagranicą
- operacje finansowania pożyczkami denominowanymi w walucie obcej
- rozliczanie rachunków z kontrahentami w PLN, dla których poziom kosztów lub przychodów zależy od poziomu kursu walutowego.
Zabezpieczanie to strategia przydatna głównie dla tych firm, które wkraczają na rynek międzynarodowy i mają zagranicznych klientów, kontrahentów lub partnerów. Eksporterzy liczą na osłabienie złotego, a tym samym na większe zyski na towarach sprzedawanych za granicą. Importerzy z kolei czekają na umocnienie swojej rodzimej waluty, aby produkty importowane z innych krajów były tak tanie, jak to możliwe – aby waluty obce, w których dokonują rozliczeń, można uzyskać po najniższym możliwym kursie.
Dla firm prowadzących takie działania i wykonujących miliony operacji kursy walut i sposób ich kształtowania są niezwykle ważne. Istnieje szereg instrumentów zabezpieczających takie ryzyko kursowe, aby niekorzystne zmiany kursów walutowych nie generowały ogromnych strat. Zobaczmy, jak firmy się przed tym chronią.
Głównym i najważniejszym celem zarządzania ryzykiem walutowym jest podjęcie odpowiednich działań w celu wyeliminowania ryzyka lub ograniczenia jego wielkości do poziomu, który będzie akceptowalny. W praktyce nie ma idealnej metody zabezpieczania się przed ryzykiem walutowym, którą firma mogłaby zastosować w każdej sytuacji. Możliwość zastosowania odpowiedniej metody zależy w szczególności od formy ryzyka, na które narażona jest firma, wielkości firmy, jej udziału w handlu zagranicznym, kwalifikacji kadry zarządzającej ryzykiem oraz preferencji w korzystaniu z poszczególnych instrumentów. Wszelkie możliwe działania podjęte w celu przeciwdziałania ryzyku kursowemu mogą prowadzić do zatrzymania, alokacji, rekompensaty, przeniesienia na kontrahenta lub osoby trzecie.
Zgodnie z definicją – sposoby zabezpieczenia przed ryzykiem walutowym można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Wewnętrzne obejmują wszystkie środki i środki dostępne w ramach jednostki zabezpieczającej. Mają one na celu zapobieganie tworzeniu otwartych pozycji walutowych i minimalizowanie ilości waluty, którą przedsiębiorstwo musi kupić lub sprzedać. Są to proste metody w postaci:
- fakturowanie w walucie krajowej (co przenosi ryzyko na partnera transakcji),
- klauzule waloryzacyjne (umożliwiające stronom zmianę cen towarów w takich proporcjach, w jakich zmieni się kurs wymiany umowy od momentu zawarcia umowy do zapłaty za towar),
- rekompensata wewnętrzna (kompensowanie – zestawienie należności i zobowiązań wyrażonych w tej samej walucie obcej w stosunku do waluty krajowej, w wyniku czego obniża się poziom netto waluty obcej),
- pełne dopasowanie kwoty zobowiązań i terminów ich spłaty do kwoty należności i ich terminów (dopasowanie – w spółkach, które mają stały dwukierunkowy przepływ w tej samej walucie obcej lub w różnych walutach obcych)
- lub najczęstsze przyspieszenie lub opóźnienie płatności w zależności od oczekiwanego kształtu kursu.
Istotą zewnętrznych metod zabezpieczenia przed ryzykiem walutowym jest przeniesienie ryzyka walutowego za pomocą odpowiedniego instrumentu na instytucję finansową lub inny podmiot, który jest skłonny podjąć ryzyko w zamian za odpowiednią opłatę – prowizję. Tutaj mamy głównie zabezpieczenia, tj. ograniczanie ryzyka za pomocą instrumentów rynku walutowego. Ma to na celu zamknięcie otwartej pozycji walutowej wynikającej z transakcji handlowej poprzez zawarcie transakcji na rynku walutowym przeciwnym do zabezpieczanego. Przedsiębiorstwo, które chce zabezpieczyć długą pozycję (należności) w walucie obcej, sprzedaje tę walutę na rynku – posiada pozycję krótką, a jednocześnie chce zabezpieczyć krótką pozycję (zobowiązania) w walucie obcej, kupuje tę walutę na rynku – utrzymuje długą pozycję. Oczywiście transakcje przeprowadzane na rynku walutowym muszą być synchronizowane z okresami rozliczeniowymi transakcji handlowych i ich wielkością.
Na polskim rynku mamy do wyboru kilka instrumentów finansowych w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem walutowym. Należą do nich:
- kontrakty forward – umowa dotycząca dostawy określonej waluty w danym dniu, po określonej cenie, ustalonej w momencie zawarcia umowy; dokonywane są rzeczywiste zakupy walutowe;
- kontrakty futures – znormalizowana umowa (obrót publiczny), na mocy której jedna ze stron zobowiązuje się do dostarczenia, a druga do odbioru waluty w określonej ilości, w określonym czasie i po z góry określonej cenie; transakcja jest wirtualna, rozliczana jest tylko różnica między transakcją a rzeczywistą stopą;
- opcja – umowa dająca prawo do zakupu (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) waluty po ustalonej z góry cenie; oznacza to, że posiadacz opcji ma prawo – a nie obowiązek – do wykonania niniejszej umowy;
- swap – obejmuje jednoczesny zakup (sprzedaż) waluty A dla waluty B na określony okres i jednoczesną sprzedaż (zakup) tej samej waluty A dla waluty B na inny okres.
Wybór odpowiedniej metody zabezpieczenia przed ryzykiem walutowym dokonywany jest w ramach procesu zarządzania na etapie opracowywania strategii zabezpieczającej. Przed użyciem złożonych metod zewnętrznych należy rozważyć możliwość zastosowania metod wewnętrznych – niektórzy uważają, że najlepsze metody ochrony przed ryzykiem to najprostsze metody. Jednak gdy wybór zależy od zewnętrznych metod i zabezpieczeń, należy dobrze zorientować się w ofertach banków i innych instytucji finansowych oraz w jaki sposób kształtują się warunki zawierania wyżej wymienionych transakcji walutowych.
