Bańka spekulacyjna (w gospodarce)
Tworzenie się zjawiska nadaktywności handlowej, która jest wynikiem samonapędzającego się, ale niezrównoważonego cyklu wzrostu handlu, inwestycji, realizacji zysków, kredytów i spekulacji, co powoduje spiralę wzrostu wartości rynkowej aktywów.
Ponieważ wysokie ceny w długim okresie nie są spójne z podażą i popytem, „bańka” w końcu musi pęknąć i następuje nagły spadek cen. Wśród przykładów takiego zjawiska można wymienić gwałtowną zmianę koniunktury w handlu tulipanami (w latach 30. XVII wieku w Holandii), spektakularny upadek Kompanii Mórz Południowych w Anglii, obrót nieruchomościami w Japonii (pod koniec lat 80. XX wieku) i akcjami spółek technologicznych (w latach 1998–2000). Zjawiska te mogą początkowo powstawać z braku korzystnych stóp dochodu („John Bull [tzn. przeciętny Anglik] nie zgodzi się na 2%” mawiał Bagehot). Nadmiar gotówki i potrzeba jej zainwestowania i uzyskania zwrotów sprawia, że inwestorzy kupują bardziej „agresywnie”. Kolejną przyczyną może być rewolucja technologiczna i wiara w nowy paradygmat rzeczywistości gospodarczej. Wreszcie, zjawiska te mogą mieć przyczyny natury psychologicznej. Tempo rosnących cen może pozbawić ludzi kupieckiego zdrowego rozsądku („Ludzie są najbardziej naiwni, kiedy są szczęśliwi”, Bagehot) lub zasiać ziarno nienawiści („Nie ma nic gorszego dla spokoju naszego ducha, niż widok bogacącego się przyjaciela”, Kindleberger). Bankowcy, dzięki możliwości „tworzenia” pieniędzy, mogą początkowo przyczynić się do nasilenia tego zjawiska, a potem, jeśli działają wykorzystując wysokie ceny, mocno ucierpieć podczas krachu. Pęknięcie bańki spekulacyjnej – jako nagłe dostosowanie cen, może być zjawiskiem bolesnym, choć samo w sobie nie zawsze jest szkodliwe. Więcej szkód przynosi towarzysząca im utrata zaufania oraz szerząca się panika.
