Metoda czasowa (w przeliczaniu sprawozdań finansowych)
Jedna z metod stosowanych do przeliczania sprawozdań finansowych na inną walutę (patrz również przeliczanie pozycji wyrażonych w walutach obcych), zazwyczaj zarówno w celu oceny wyników jednostki, jak i dokonania jej konsolidacji w sporządzonym w innej walucie sprawozdaniu finansowym jednostki dominującej. Metoda ta obejmuje następujące kroki:
- Przeliczenie aktywów i zobowiązań pieniężnych po kursie wymiany z końca roku (czyli kursie zamknięcia);
- Przeliczenie aktywów niepieniężnych po historycznym kursie z dnia ich nabycia (nie ma takiej rzeczy, jak zobowiązania niepieniężne);
- Przeliczenie wszystkich przychodów i kosztów po aktualnym kursie z dnia ujęcia transakcji (w praktyce, w odniesieniu do działalności niesezonowej, jest to średni kurs wymiany z danego roku). W przypadku kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów oraz amortyzacji, stosuje się kursy historyczne, podobnie jak w przypadku aktywów niepieniężnych;
- Ujęcie wynikłych zysków i strat netto z transakcji w pozycjach zysków lub strat w rachunku wyników za każdy okres.
W porównaniu do metody kursu zamknięcia, metoda czasowa ma tę zaletę, że wykazuje wpływ wahań kursowych na działalność jednostki. Tym niemniej, jest ona znacznie bardziej skomplikowana. Jej działanie może zilustrować tabela:
Ujęte w rachunku wyników zyski/straty z tytułu transakcji są skutkiem przeliczenia pozycji wyrażonych w walutach obcych. Gdy spółka posiada aktywa pieniężne w walucie o wzrastającej wartości, osiąga zysk z tytułu różnic kursowych. Uzasadnieniem stosowania metody czasowej był fakt, że zagraniczna jednostka zależna może być – w zależności od jej klasyfikacji – oddziałem stanowiącym „integralną część” jednostki sporządzającej sprawozdanie finansowe. Aktywa i zobowiązania takiej jednostki są faktycznie własnością jednostki dominującej (nawet jeżeli obie są odrębnymi podmiotami prawnymi).
W takiej sytuacji jednostka dominująca powinna wykazać własności poszczególnych pozycji w sprawozdaniu jednostki zależnej metodą „pozycja po pozycji”. Ponieważ w przypadku braku odrębności gospodarczej aktywa i zobowiązania jednostki zależnej mają ponoć bezpośredni wpływ na rachunek przepływów pieniężnych jednostki dominującej, uzasadnione jest ujęcie niezrealizowanych zysków/strat z tytułu różnic kursowych w rachunku wyników jednostki dominującej. Początkowo, zagraniczne jednostki stanowiące integralną część spółki macierzystej, a także metoda czasowa, stanowiły odzwierciedlenie doświadczeń amerykańskich – zagraniczna działalność amerykań- skich spółek była zazwyczaj ściślej kontrolowana i zintegrowana ze spółkami macierzystymi (w porównaniu z bardziej „kolonialnym” modelem europejskim). Jednak po okresie wahań kursowych w latach 70. XX wieku, amerykańskie przedsiębiorstwa zaczęły opowiadać się za metodą kursu zamknięcia. Ponieważ duże wahania kursowe zniekształcały skonsolidowane wyniki finansowe jednostki dominującej, lepiej było odraczać niezrealizowane zyski/straty z tytułu tych różnic. Ostatnia weryfikacja mię- dzynarodowych standardów rachunkowości w roku 2005 całkowicie wyeliminowała zastosowanie metody czasowej.
