Baring Brothers Bank „Barings”
Angielski bank kupiecki, którego przebogata historia, sięgająca aż do roku 1792 (na zdjęciu: Sir Francis Baring, 1740–1810, współzałożyciel banku; źródło: baringarchive.org.uk) zakończyła się spektakularną plajtą w 1995 r. Jak upadają wielcy! Obok wielkich państw narodowych Baringsa nazywano „jedną z sześciu wielkich potęg Europy” (przypisuje się to okre- ślenie Ducowi de Richelieu). Jednak rozmiarami i wpływami Baringów przerastał prawdopodobnie ród Rotschildów. Gdy w XIX w. Ameryka Północna była rynkiem wschodzącym, Barings znany był z finansowania budowy kolei poprzez sprzedaż obligacji w Londynie (kolejowe miasteczko Revelstoke w Kanadzie nazwane zostało nazwiskiem jednego z ziomków Baringów). Barings dwa razy był bliski „śmierci”. Za drugim razem w końcu go dopadła. W 1890 r. bank był technicznie niewypłacalny z powodu niewywiązania się dłużników w Argentynie z płatności. W obawie przed epidemią braku zaufania konsorcjum banków z City zorganizowało pod przewodnictwem gubernatora Banku Anglii akcję ratunkową (w tym okresie Bank Anglii nie uznawał się jeszcze za zobowiązanego do pełnienia funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji). Barings przetrwał, natomiast zawirowania na rynkach finansowych doprowadziły do Paniki Roku 1890. Sama rodzina popadła w ruinę; długi po pakiecie ratunkowym spłacała jeszcze przez dekadę. Nowy bank był cieniem Baringsa, jakiego wszyscy znali. Po ponad stu latach bank niespodziewanie zbankrutował po tym, jak transakcje niefrasobliwego tradera zakończyły się stratami sięgającymi 1,3 mld USD. Łatwo jest demonizować taką osobę, zbyt intensywnie zachęcaną do podejmowania ryzyka (lub naciskaną – zob. poniższy cytat). Ale prawdziwym winowajcą była słaba organizacja: niesprawna kontrola wewnętrzna i zły nadzór. Ścisłe kierownictwo nie miało pojęcia, co się dzieje. Bank Anglii, który dawno już zaakceptował swoje obowiązki jako banku centralnego, za drugim razem świadomie odmówił ratowania Baringsa. Upadłość tej instytucji nie zagrażała innym bankom, stąd uważano, że nie dotyczy jej doktryna „zbyt duży, by upaść”. Aktywa i pasywa banku przeniesiono do banku zagranicznego, którym był holenderski ING, w zamian za niewielką kwotę (co świadczyło o tym, że miały swoją wartość). Większość wierzycieli Baringsa wyszła z jego upadłości bez szwanku. Mimo iż zniknęła wspaniała marka, największe szkody ponieśli akcjonariusze oraz reputacja brytyjskiego establishmentu. Nie tylko Barings ucierpiał na działaniach niefrasobliwych traderów. To samo dotknęło później Societe Generale we Francji (4,9 mld EUR w 2008 r.) i UBS w Szwajcarii (2,3 mld USD w 2011 r.).
Mała przewaga, wielkie konsekwencje
Aby zarabiać na takim rynku, spekulantom nie wystarczy ta ich minimalna przewaga: potrzebują także możliwości zawierania coraz większych zakładów (…). Jeśli jako zarządzający aktywami funduszu wygrywasz, możesz zyskać bardzo, ale to bardzo dużo. Jeśli przegrywasz, możesz stracić bardzo, bardzo dużo. Jest to jeden z powodów, dla których byliśmy w ostatnich latach świadkami upadłości całych domów maklerskich (z największym hukiem upadł Barings) wywołanych zakładami pojedynczych maklerów, którzy korzystali z dźwigni.
Thomas Friedman, The Lexus and the Olive Tree (2000), s. 123
Warto wiedzieć:
- Siedziba: Londyn, Wielka Brytania
- Założenie banku: 1762
- Koniec działalności: 26 lutego 1995
- Założyciel: Sir Francis Baring, 1st Baronet
- W 1802 r. współfinansował (przy 6% oprocentowaniu) zakup Luizjany od Francji przez USA za 15 mln dolarów (80 mln franków), choć Wielka Brytania była już wówczas w stanie wojny z Francją.
- Do krachu banku doprowadził w 1995 roku makler jego singapurskiego oddziału Nick Leeson. ING Group przejęło bank za symboliczną sumę 1 funta.
- Barings Bank – najstarszy brytyjski bank inwestycyjny, istniejący od 1762 do 1995 roku.
