Krzywa uczenia się to sposób kształtowania się kosztów polegający na zmniejszaniu się kosztów robocizny przypadających na jednostkę produkcji (patrz koszty zmienne). Zgodnie ze starym przysłowiem, że „praktyka czyni mistrza”, doświadczenie nabywane przez pracowników skutkuje wzrostem wydajności pracy. Efekt krzywej uczenia się ma istotne znaczenie w budżetowaniu kosztów złożonej produkcji przemysłowej, gdzie wymagane są duże nakłady siły roboczej (np. w produkcji samolotów). W produkcji takiej popełniane początkowo błędy prowadzą do marnotrawstwa materiału i nieefektywnego wykorzystania pracy, potem jednak następuje przewidywalna poprawa, którą można uwzględnić w budżetowaniu. W przypadku produkcji masowej, krzywa uczenia się może być pomocna w osiąganiu korzyści skali. Termin ten odnosi się również do wszelkich nowych, niesprawdzonych sytuacji, co adekwatnie obrazuje cytat „Odkąd objął stanowisko dyrektora generalnego, cały czas piął się po krzywej uczenia się.”
Geneza powstania krzywej uczenia się
Obecnie znana krzywa uczenia się była wynikiem eksperymentu przeprowadzonego przez Edwarda L. Thorndike, w którym próbował zbadać proces uczenia się.
Edward umieścił głodnego kota w specjalnym „pudełku problemowym”, z którego można było wyjść tylko przez naciśnięcie dźwigni znajdującej się na podłodze. Miskę z jedzeniem umieszczono poza pudełkiem, aby po rozwiązaniu układanki zwierzę mogło zacząć jeść posiłek. To był motywacyjny element eksperymentu.
Kot umieszczony w pudełku w pewnym momencie przypadkowo nacisnął dźwignię, co pozwoliło mu wyjść i odebrać jedzenie. Dźwignia była bodźcem wywołującym reakcję, a konsekwencją było wydostanie się i otrzymanie jedzenia. Kot nie opanował związku między naciśnięciem dźwigni a otwarciem pudełka od razu. Po kolejnych testach czas, po którym zwierzę naciskało dźwignię, systematycznie się skracał.
Cykl uczenia się, a krzywa uczenia
Kolejne zjawisko związane z uczeniem się zauważył Stanisław Mika. W pierwszej fazie nauka jest bardzo powolna lub nie istnieje (pijawki A). Wiele osób poddaje się na tym etapie, twierdząc, że jest to zbyt trudne i nie dadzą rady. Jednak starając się przezwyciężyć pierwsze niepowodzenia, dochodzimy do etapu, gdy zaczynamy rozumieć, co dzieje się w zdobytych nowych umiejętnościach lub wiedzy.
Euforia
W miarę upływu czasu proces uczenia się zaczyna przyspieszać, stajemy się kreatywni i kreatywni (odcinek B). Ogarnia nas euforia. Bardzo szybko uczymy się nowych umiejętności, co dodatkowo skłania nas do dalszej pracy. Jest to etap euforii, który każdy z nas uwielbia w procesie uczenia się nowych rzeczy. Wkładamy wiele wysiłku w naukę, a efekty są spektakularne i dzięki temu czujemy wielką satysfakcję.
Spowolnienie
Pod koniec fazy euforii wzrost wiedzy zaczyna powoli zwalniać, efekty pracy nie przychodzą tak szybko, jest też zmęczenie i wypalenie. Jest to faza plateau (segment C). Pomimo podjętych prób nie widać postępu, a działania są głównie rutynowe. Jest niecierpliwość i frustracja, ponieważ pomimo twoich wysiłków nie widzisz żadnego postępu i masz wrażenie, że stoisz w miejscu lub nawet się wycofujesz. Mamy również wrażenie, że osiągnęliśmy szczyt naszych możliwości.
Jak pokonać stagnację?
Na tym etapie wiele osób rezygnuje z nauki, nie wierząc, że może osiągnąć coś więcej. Łatwo jest również sięgnąć po różne rodzaje wsparcia, co często obserwuje się w przypadku sportowców. Na tym etapie wiele gwiazd jednego utworu zakończyło karierę. Aby pokonać etap stagnacji, musisz włożyć dużo wysiłku, pomimo braku widocznych efektów. W pewnym momencie może zaistnieć potrzeba zmiany sposobu myślenia i sposobu działania lub poszerzenia zainteresowań. Faza plateau może również towarzyszyć przejściu od teorii do praktyki, gdy zauważymy, że dana teoria wygląda na prostą tylko na papierze.
Ponowny wzrost
Z punktu widzenia całego procesu uczenia się potrzebna jest także faza stagnacji. To wtedy konsolidujemy wiedzę i umiejętności. W pewnym momencie następuje „odblokowanie” i znów zaczynamy zauważać kolejny wzrost prędkości uczenia się. Następuje faza ponownego wzrostu. Będzie wiele etapów wzlotów i upadków, im więcej, tym więcej nowych i różnych rzeczy się uczymy.
Krzywa uczenia się dotyczy nas wszystkich. Możemy zacisnąć zęby, zaakceptować fakt, że nie zawsze wszystko idzie po naszej myśli i iść naprzód lub dać się ponieść entuzjazmowi słomy i poddać się, gdy tylko pojawią się pierwsze trudności.
