Ekonomia (oddziaływanie na rachunkowość)
Rachunkowość i ekonomia określone zostały kiedyś jako „niewdzięczne bliźnięta” (Boulding). Obie te dziedziny dążą do zmierzenia i zrozumienia działalności gospodarczej, aczkolwiek przyjmując odmienne perspektywy. Obie też – w głównej mierze niezależnie od siebie – rozwinęły wyspecjalizowane koncepcje i terminologię. W miarę rozszerzania się kompetencji księgowych od ewidencjonowania transakcji do podejmowania decyzji, oraz w miarę poszukiwania przez ekonomistów coraz bardziej konkretnych źródeł informacji, rachunkowość i ekonomia zaczynają odzwierciedlać zbieżne tendencje. Tradycyjnie, księgowi koncentrowali się przede wszystkim na obiektywnym pomiarze zdarzeń gospodarczych, ponieważ ich zadaniem było skupienie się na zarządzaniu powierzonym majątkiem. Zakres ich pracy był więc z konieczno- ści dość wąski, a podejście czysto pragmatyczne – czyli skupione na przedstawieniu rzeczy „takimi, jakie są”. Z kolei ekonomiści, próbując zrozumieć „dlaczego jest tak jak jest” i przewidzieć „co z tego wyniknie”, tworzyli abstrakcyjne modele teoretyczne o wysokim stopniu złożoności. Nic więc dziwnego, że ekonomia – opierając się na tak szerokiej swobodzie myślowej – miała więcej sposobności wnieść wkład do rachunkowości, niż rachunkowość do ekonomii.
Poniższa lista przedstawia niektóre z koncepcji ekonomicznych, które wzbogaciły rachunkowość:
- koncepcja zysku i wyceny (Canning) > pomiar zysku i wycena aktywów
- kształtowanie się kosztów w krótkim i długim okresie (Clark) > rozliczanie kosztów ogólnych w rachunku kosztów
- koszt alternatywny (Coase/Samuels) > ceny transferowe, ceny alternatywne
- teoria agencji i asymetrii informacji (Jensen/Meckling) > sprawozdawczość finansowa /badanie sprawozdań finansowych
- wartość bieżąca netto (Fisher) > budżetowanie nakładów inwestycyjnych
- siła nabywcza (Fischer) > rachunkowość w warunkach inflacji
- definicje zysku (Hicks) > metoda wartości bieżącrj (rachunkowość według wartości bieżącej; zasady rachunkowości)
- ekonometria (Johnson) > prognozowanie
- koszt kapitału (Hirshleifer) > struktura kapitałowa
- inwestycje (Modigiliani/Miller) > zadłużenie i opodatkowanie
- niepewność a dostępna informacja (Alexander) > pomiar zysku
- dywersyfikacja a ryzyko (Markowitz) > teoria portfela
- kapitałowy model wyceny papierów wartościowych (Sharpe) > wycena portfela
- ekonomia informacji (Beaver) > standardy rachunkowości.
Choć powyższe teorie mogą wywierać jedynie pośredni wpływ na codzienną praktykę prowadzenia rachunkowości, są jednak na tyle istotne, że stanowią integralną część większości programów przygotowujących do zawodu dyplomowanego biegłego rewidenta. Szczególnie w przypadku wątpliwości dotyczących nadrzędności treści ekonomicznej nad formą prawną, księgowi mogą odnieść się do koncepcji ekonomicznych jako do wiarygodnego kryterium oceniającego rzeczywistość finansową. Z drugiej strony, rachunkowość dostarcza ekonomistom sprawdzalnych danych niezbędnych do prowadzenia badań, szczególnie w zakresie danych statystycznych w zakresie dochodu narodowego. Pojęcia rachunkowe przenikają również do sposobu myślenia wielu ekonomistów. Na przykład Irving Fisher, w swoich przełomowych teoriach na temat kapitału i pieniądza, opierał się w znacznej mierze na rachunkowości. Jego opublikowana w 1906 książka pt. Nature of Capital and Income (Istota kapitału i dochodów) była „pierwszym krokiem w kierunku skoordynowania pracy ekonomistów i księgowych” (patrz: Schumpeter, History of Economic Analysis [Historia analizy ekonomicznej], 1954, s. 945). Kolejnym krokiem w tym samym kierunku była opublikowana w 1929 książka profesora J.B. Canninga zatytułowana The Economics of Accountancy (Ekonomia rachunkowości). Należy przyznać, że dziedzictwo intelektualne ekonomistów jest prawdopodobnie bogatsze. Zawodowi księgowi mogą jednak krzepić się faktem, że więcej zarabiają i są bardziej poszukiwani na rynku pracy (jak to ujęło znane pismo „The Economist”: „Większość przedsiębiorstw prędzej zasięgnie porady astrologa, niż ekonomisty.”). Patrz również zysk ekonomiczny i wartość ekonomiczna. Uwaga: aby szerzej poznać omawiane zagadnienie, patrz hasło „rachunkowość a ekonomia” w The New Palgrave Dictionary of Economics (Nowy Słownik Ekonomiczny Palgrave).
