Inwestycje w złoto polegają głównie na jego zakupie w postaci sztabek lub monet. Można też zarobić na zmianach cen złota, przekazując pieniądze do funduszy lub kupując akcje producentów złota.
Fundusze oparte na złocie
Jedną z możliwości inwestowania na rynku złota dają instytucje zbiorowego inwestowania – fundusze inwestycyjne. Lokują one zebrane na rynku środki w akcje, kontrakty terminowe i opcje, produkty strukturyzowane, certyfikaty i inne instrumenty finansowe związane z rynkiem złota. Na świecie funkcjonuje wiele funduszy złota o zróżnicowanych profilach inwestycyjnych, natomiast w Polsce zaledwie kilka. Zobacz kurs i cenę złota na wykresie.
Akcje podmiotów związanych z rynkiem złota, w szczególności producentów, zazwyczaj przeważają w portfelach funduszy. Na notowania tych akcji ma przede wszystkim wpływ sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa. Ta w przeważającej mierze zależy od ceny złota. O wynikach finansowych przedsiębiorstwa decyduje też umiejętność zarządzania, bezpośrednie i ogólne koszty, cena pieniądza, kursy walut, dostęp do złoża, lokalne podatki a także inne obciążenia. Niektóre kopalnie złota są ulokowane w krajach o niestabilnych systemach politycznych i społecznych, co rzutuje na ryzyko biznesowe, a jego źródłem mogą być strajki, niestabilność prawa, możliwość nacjonalizacji, rewolty polityczne i terroryzm. Cena akcji zależy też od ogólnej koniunktury giełdowej. Podczas bessy spadają notowania większości spółek, nawet tych o dobrym standingu. Mogą więc nawet bez przyczyn fundamentalnych tracić także posiadacze akcji firm działających na rynku złota.
Ryzyko związane z akcjami producentów złota jest przenoszone do funduszy inwestycyjnych, które w nie inwestują. W efekcie ponoszą straty inwestorzy, którzy powierzyli im środki w zarządzanie.
Często w portfelach funduszy inwestycyjnych znajdują się instrumenty pochodne oparte na rynku złota. Służyć one mogą zabezpieczeniu (hedging) przed niekorzystnymi zmianami cen złota, jak też zarabianiu, a wtedy mówimy o spekulacji. Ze względu na wysoką dźwignię finansową mogą one przynosić nie tylko wysokie zyski ale również odpowiednio dotkliwe straty, co przekłada się na wycenę portfela funduszu.
Wyniki osiągane przez fundusze zależą nie tylko od notowań złota lecz również od jakości zarządzania. Z tym bywa różnie – są fundusze, w których zarządzający doskonale sobie radzą, uzyskując stopę zwrotu adekwatną do notowań złota, a nawet są w stanie „pobić” rynek. Niestety nie brakuje też przypadków, kiedy inwestycje w fundusze inwestycyjne przyniosły nieuzasadnione straty lub dały niższe zyski niż wynikałoby to ze wzrostu cen złota. Ponadto fundusze pobierają opłaty, niejednokrotnie wysokie, w tym za okresowe za zarządzanie. Jeżeli inwestycja trwa kilka lat to skumulowane koszty obciążające inwestycję mogą być znaczące.
Fundusze inwestycyjne otwarte dokonują odkupu jednostek uczestnictwa codziennie, więc w normalnej sytuacji zawsze można wyjść z inwestycji. Natomiast fundusze zamknięte dokonują umorzeń certyfikatów inwestycyjnych w określonych terminach, np. co miesiąc. Inwestor nie może więc w każdej chwili przedstawić ich do wykupu. Fundusz może też ograniczyć liczbę wykupowanych certyfikatów. Jeżeli certyfikaty inwestycyjne są notowane na giełdzie, wówczas można je teoretycznie sprzedać w dowolnym dniu. Jednak w praktyce płynność tego rynku jest w Polsce na niskim poziomie, a certyfikaty bywają notowane ze znacznym dyskontem wobec aktualnej wyceny aktywów.
Działalność funduszy inwestycyjnych, podmiotów nimi zarządzających, agentów transferowych oraz depozytariuszy podlega w Polsce nadzorowi, a sprawuje go Komisja Nadzoru Finansowego.
Giełdowe fundusze złota
W poprzedniej dekadzie zaczęły powstawać fundusze, których udziały są notowane na giełdach (Exchange Traded Funds, „ETF”). Opierają się one na aktywach z rynku finansowego i towarowego, w tym złocie – więc im poświęcimy tu uwagę.
Fundusz ETF emituje i sprzedaje na rynku udziały, których cena rynkowa zmienia się zgodnie z notowaniami złota. Zabezpieczeniem udziałów jest złoto kupowane przez fundusz, które jest zdeponowane w niezależnym skarbcu, zazwyczaj bankowym. Inwestor może przedstawić udziały do wykupu po aktualnym kursie otrzymując w zamian gotówkę. Może też otrzymać złoto w ilości odpowiadającej swoim udziałom.
Największym ETF-em opartym na złocie jest SPDR Gold Shares notowany na kilku giełdach, m.in. New York Stock Exchange. Obecnie posiada on w depozycie około 820 ton złota. Inwestycje poprzez fundusze ETF były jednym z katalizatorów wzrostu notowań złota a ich aktywa istotnie zyskały po wybuchu ostatniego kryzysu finansowego, osiągając w szczycie poziom 2,7 tys. ton złota
Fundusze ETF stanowią wygodną formę inwestowania – transakcje można zawierać tak, jak przy zakupie akcji. Należy je uznać za inwestycje o niskim ryzyku, bowiem ich udziały posiadają pokrycie w realnym kruszcu. Inwestor zna też na bieżąco wartość swego portfela. Ryzyko inwestycyjne zależy od zmian notowań złota, solidności i uczciwości podmiotów organizujących fundusz a także zgodności ze specyfikacją posiadanego w skarbcu złota. Analogicznie funkcjonują fundusze ETF oparte na srebrze, platynie i palladzie.
Instrumenty finansowe albo kruszec
Inwestowanie w instrumenty finansowe oparte na złocie wiąże się z wieloma ryzykami. Na przykład można ponieść stratę lub nie osiągnąć zadowalającej stopy zwrotu w wyniku spadku notowań akcji. Z kolei wyniki funduszu inwestycyjnego zależą od notowań składników portfela ale także doświadczenia, kwalifikacji i staranności osób nim zarządzających. Niższym ryzykiem charakteryzują się fundusze ETF, bowiem wycena ich udziałów naśladuje notowania złota i mają pokrycie w realnym kruszcu. Należy także dodać, że zyski z inwestycji w fundusze są obciążone podatkiem dochodowym.
Natomiast inwestując w złote sztabki lub monety bulionowe otrzymujemy do ręki rzeczywiste aktywo, za które zapłaciliśmy. Można nim dowolnie dysponować. Istotne jest to w szczególności w sytuacjach zagrożenia, np. wojny. Wartość przedmiotu inwestycji zależy tylko od notowań rynkowych kruszcu. Zysk ze sprzedaży złota nie jest opodatkowany o ile okres od daty jego zakupu jest dłuższy niż 6 miesięcy. Co istotne, zakup złota inwestycyjnego nie jest obciążony podatkiem VAT.
Biorąc pod uwagę powyższą argumentację dochodzimy do konkluzji, że najbardziej praktyczną i bezpieczną formą inwestycji w złoto jego zakup w postaci sztabek i monet.
